زنبورعسل حشره ای مفید است که در طبیعت به واسطه گرده افشانی نقش مهم و حیاتی را در اکوسیستم برعهده دارد ولی متاسفانه جمعیت این زنبورها در جهان به شکل قابل توجهی رو به کاهش است و نگرانی‌ها قبل از آنکه به دلیل افت تولید عسل باشد، بیشتر به خاطر بروز بحران در گرده‌افشانی گیاهان است و می‌تواند تهدیدی جدی برای حیات انواع گونه‌ها از جمله انسان باشد. «اگر زنبورها از سطح زمین ناپدید شوند، انسان‌ها چهار سال بیشتر زنده نخواهند بود.» این فرضیه آلبرت انیشتین در مورد زنبورها بر اهمیت این حشرات در زندگی نوع بشر تأکید می کند. این در حالی است که بسیاری از ما زنبورها را ماشین های تولید عسل می دانیم و از نقش قابل توجه آنها در ادامه حیات روی کره زمین غافلیم.
حساسیت زنبورها به استرس‌های محیطی
بسیاری از استرس‌های محیطی که بر زنبورها اثر منفی دارد، سال‌ها پیش از این توسط دانشمندان شناسایی شده‌اند و اکنون آنها به دنبال شناخت نحوه تاثیرگذاری این عوامل بر زنبورها هستند. این یک گام اساسی برای کاهش تاثیر منفی عوامل شناخته شده، از طریق درک ارتباط اکولوژی زنبورها و علوم اعصاب محسوب می‌شود و می‌تواند مداخله تنش بر عملکرد این حشره را به حداقل برساند. به گفته آنها تنش‌های محیطی از جمله آفت‌کش‌ها، آلاینده‌ها، انگل‌ها، بیماری‌ها، کاهش زیستگاه های طبیعی و درنتیجه سوءتغذیه بیشتر حاصل دخالت‌های بشری است.
در خاورمیانه علاوه بر این مشکلاتی که این روزها صنعت زنبورداری را در جهان را هر چه بیشتر تحت فشار قرار داده؛ پدیده ریزگردهاست که خسارت چشمگیری به زنبورهای عسل و زنبورداران وارد کرده است. پژمرده شدن گل‌ها، نشستن یک لایه خاک و میکروب های مضر بر روی شهدهای تراوشی و تاثیر منفی بر روی تنفس زنبورها از جمله تاثیرات پدیده ریزگردها بر روی صنعت زنبورداری است. همچنین بروز این پدیده احتمال اینکه زنبورها راه برگشتن به کندو را گم کنند، افزایش می دهد و بنابراین ریسک هرگز بازنگشتن تعدادی از زنبورهای عسل به کندو را به مراتب بالا برده است.
از سوی دیگر ریزگردها، گرده های گلی را که وارد کندو می شود، نیز آلوده می کنند، این مساله علاوه بر اینکه روی کیفیت تولید تاثیر منفی دارد، سلامت خود زنبورداران را نیز در خطر است، چراکه آنان در کوهستان‌ها و مناطق بیابانی هستند و دسترسی به ماسک و سایر وسایل ایمنی برایشان غیرممکن است، بنابراین از این پدیده آسیب می بینند.
تغذیه زنبورعسل
تغذیه زنبورعسل یکی از بنیادی ترین مسائل مدیریتی است و عادت تغذیه یکی از قوی ترین عوامل مؤثر در فلور حشرات است. رفتار پیچیده‌ای که زنبورها برای تغذیه از خود نشان می‌دهند، شامل تشخیص و تمایز قائل شدن برای کشف مفیدترین گل‌ها و چگونگی استفاده از گونه‌های مختلف گل است. دستگاه گوارش زنبور عسل دارای میکروارگانیسم های همزیست است که بنا بر تحقیقات دانشمندان این میکروارگانیسم های مفید در فعل و انفعالات بدن زنبور عسل مشارکت دارند. استفاده از «مکمل های پروبیوتیک ای ام» در صنعت زنبورداری سبب افزایش سرعت رشد و بهبود زندگی طبیعی زنبور عسل شده و
ترکیبات جوامع باکتریایی کلنی زنبور عسل را تقویت می کند.
سیستم مغزی زنبور به گونه‌ای است که یادگیری، مسیریابی و حافظه آنها به راحتی در مقابل تنش‌های محیطی به هم می‌ریزد. حتی کمترین آسیب‌ها می‌تواند به طور جدی توانایی زنبورها در پرواز، برگشت به کندو، تشخیص گل‌های مفید و برقراری ارتباط را کاهش داده و در مجموع، استعداد آنها را برای یافتن مواد غذایی از بین ببرد.
به عنوان مثال، حشره‌کش‌هایی که از خانواده نئونیکوتین‌ها هستند، نوروتوکسین‌هایی دارند که از طریق تخریب مسیر عصب‌های انتقال دهنده اطلاعات یادگیری و حافظه، شم بویایی زنبورها را منحرف می‌کند. عفونت‌های ناشی از کنه واروا نیز با اثرگذاری در یکی از مسیرهای عصبی، عملکرد مسیریابی آنها را تضعیف خواهد کرد.
تکنولوژی EM و نقش آن در صنعت زنبورداری
زنبورها دارای راه های طبیعی متفاوتی هستند تا خود و کندویشان را از عوامل باکتری ها، قارچ ها و انگل ها محافظت کنند ولی بدلیل مشکلات محیط زیستی آنها در تمیزسازی کندوهای خود ضعیف شده و آشکارا به انسان وابسته شده اند و ای ام کمک بسیار موثری برای حیات و بهداشت محیط زنبورهاست. خیل عظیم جمعیت میکروارگانیسم درون ای ام که شامل میلیون ها میکروارگانیسم در هر میلی لیتر است از طریق متعادل سازی میکروب های بومی طبیعی روده اثرات مفید بر بدن میزبان اعمال می کند. این باکتری ها میکروب های بومی بدن انسان و دام بوده، اما به طور طبیعی در گیاهان نیز وجود دارند.
ای ام در تغذيه زنبور عسل اثرات سودمند چشمگیری را بر عملکرد زنبور عسل به همراه دارد. گزارش های متعدد در این چهل سال مصرف ای ام در بیش از ۱۵۰ کشور نشان می دهند که با کمک ای ام، ضریب تبدیل خوراک و بهبود مقاومت در مقابل بیماری و افزایش تولید عسل می شود.
یکی از عوامل تاثیرگذار ای ام اسیدیته (pH) پایین آن است که از رشد و فعالیت باکتری های مضر جلوگیری کرده آنها را سرکوب و با استفاده از میکروارگانیسم های خنثی، اتمسفری سالم و حیاتی را در محیط کندو بوجود می آورد که همه ساکنین کندو را از سودمندی های حضور خود بهره مند می سازد.
باکتری های اسیدلاکتیک یکی از خانواده اصلی تشکیل دهنده ای ام است که نقشی اساسی را در صنعت زنبورداری برعهده دارد، با استفاده متعدد از ای ام در محیط، زنبورها این باکتری های سودمند اسیدلاکتیک را در فضای کندو پخش کرده و سلامت کندو و ساکنان آن را تضمین می نمایند.
همان طور که می دانید باکتری های اسیدلاکتیک به شکل طبیعی در کندوها موجود هستند و با مصرف ای ام این باکتری ها به مراتب حمایت شده و زنبورها نه تنها در محیط زندگی خود بلکه از طریق نکتاری که به عنوان خوراک به لاروها می دهند به آنها نیز منتقل می کنند.
ای ام در دستگاه گوارش زنبور عسل
میکروارگانیسم های سودمند درون ای ام نه تنها علیه بیماری های زنبور عسل کارایی دارند که اثرات مفیدی علیه بیماری های انسان و دام نیز داشته و قادرند بسیاری از عوامل بیماری زا را مهار کنند. با توجه به ۲ بیماری پرچالش زنبور عسل به نام های لوک آمریکایی و اروپایی، زنبور داران به ناچار برای مبارزه، کنترل و درمان این بیماری ها از آنتی بیوتیک ها استفاده می کنند اما با مصرف ای ام می توان از ابتلای زنبور به این بیماری های خطرناک و تحمیل خسارات فراوان اقتصادی و بهداشتی به صنعت زنبورداری به شکل چشمگیر پیشگیری کرد.
کاهش تلفات زنبور عسل، بهبود عملکرد سیستم ایمنی و افزایش تولید مثل، افزایش جمعیت زنبورها و بهبود سیستم هضم و جذب مواد غذایی را می توان از جمله اثرات ای ام برشمرد و شایان ذکر است که امکان استفاده همزمان این محصول با سایر داروهای زنبور عسل بدون ایجاد تداخل دارویی وجود دارد. تحقیقات صورت گرفته توسط سازمان ها و دانشگاه های برتر بین المللی در این راستا و مثبت بودن نتایج به دست آمده، ای ام را در رده برترین تکنولوژی های این قرن در صنعت زنبورداری جای داده و خوشبختانه سال هاست که همگام با کشورهای پیشرو این فرآورده سودمند در اختیار زنبوردارهای کشور نیز قرار گرفته است.
با مصرف محصول پروبیوتیک EM می توان شاهد توانایی بيشتر زنبورها، تفاوت آماری معنی داری از لحاظ توليد و بيشترين سطح پرورش زنبور بالغ، سطح پرورش نوزاد، ميزان موم بافی، ذخيره عسل و افزايش وزن خالص کلنی، افزايش طول عمر زنبوران به دليل سلامت بهتر و عدم ابتلاء به بيماری، محرک رشد در افزايش جمعيت زنبوران کلنی، مقاوم سازی کلنی ها بر علیه بیماری ها پس از تغذيه، کاهش عوارض آنتی بیوتیک ها بود. که با توجه به مقاومت های میکروبی و اثرات منفی مصرف آنتی بیوتیک ها در صنایع مختلف از جمله صنعت زنبورداری ای ام تاکنون به عنوان مهمترین و بهترین جایگزین آنتی بیوتیک شناخته شده است.
محصول پروبیوتیک ای ام حاوی باکتری های مفید زنده ای هستند که با ترمیم، تعدیل و بالانس جمعيت باکتريایی معده و روده و اکوسیستم میکروبی آن و در نتیجه تغذیه اثری سلامت بخش روی میزبان خواه انسان یا حیوان دارند.
همچنین فعالیت میکروارگانیسم های ای ام در فیزیولوژی و رشد اثرات چشمگیری داشته و شواهد نشان داده استفاده از EM در سیستم گوارش زنبور عسل جهت بهبود ایمنی و سلامت زنبور و همچنین تولید محصول عسل حاوی پروبیوتیک حائز اهمیت بوده که برای پیشگیری و درمان بیماری ها امری حیاتی است.
در مطالعه حاضر، تغییرات و شرایط آب و هوایی می تواند بر تنوع میکروارگانیسم های دستگاه گوارش حشرات از جمله زنبور عسل تاثیر گذار است و جوامع باکتریایی در زنبور عسل با توجه به گرده افشانی در گیاهان، متفاوت است. همچنین ممکن است آلودگی ها و باکتری های پاتوژن فرصت طلب نیز از این طریق به زنبور منتقل شود.
استفاده بی رويه از آنتی بيوتيک ها ميکروارگانيسم های مفيدی را که از قبل در کندو وجود دارند را از بين برده و زنبور عسل را از مزايای آنها بی بهره ساخته اند.
طیف گسترده ای از باکتری های اسید لاکتیک در زیستگاه ها و دستگاه گوارش حیوانات از جمله زنبور عسل حضور دارند. و وجود میکروارگانیسم های اسیدالکتیک در عسل موجب پایین بودن اسیدیته (pH) و اثر ضد میکروبی آن می شود.
روش مصرف ®EM
ابتدا «ای ام» را به نسبت ۱ به ۱۰ با آب رقیق کرده و بر همه فضای کندو و محیط اطراف محلولی پاشی کنید.
همچنین مصرف ۲۰ میلی لیتر ®EM به عنوان یک محلول ارزشمند پروبیوتیک در هر ۱۰ لیتر آب نوشیدنی زنبورها توصیه می شود.
توصیه هایی کوچک برای کمکی بزرگ به زنبورهای عسل
گل های مورد علاقه زنبورهای عسل را بکارید
اگر در مناطق شهری زندگی می کنید سعی کنیم در باغچه های کوچک خود و یا گلدان هایی که در فضای باز هستند گل های مورد علاقه زنبورهای عسل بکاریم. زنبورهای عسل معمولا به گل های بنفش و صورتی و زرد علاقه بیشتری نشان می دهند.
از سموم شیمیایی کمتر استفاده کنید تا کاهش جمعیت زنبورهای عسل کنترل شود
اگر کشاورز هستید باید بدانید که نحوه استفاده شما از سموم شیمیایی و آفت کش ها یکی از مهمترین عوامل مرگ و میر حشرات مختلف و کاهش جمعیت زنبورهای عسل خواهد بود. سعی کنید تا جای ممکن از استفاده بی رویه از سموم آفت کش پرهیز کنید. زنبورها موجودات حساسی هستند و باید در هر نوع استفاده از سموم به فکر آن ها هم باشیم.
استفاده از روش های کشت ارگانیک یکی از راه های پرهیز از استفاده از سموم مختلف است که کمک شایانی به زندگی زنبورهای عسل خواهد کرد.
طبیعت را تخریب نکنیم
بسیاری از افراد در فصل بهار به بهانه های مختلف خسارات جبران ناپذیری به طبیعت وارد می کنند. در فصل بهار بسیاری از گیاهان دارویی که خاصیت درمانی برای انسان دارند به طور انبوه توسط انسان ها از مراتع طبیعی برداشت می شود. این گیاهان فقط سهم ما انسان ها نیستند و در یک چرخه سالم بسیاری از حیوانات از یک گیاه طبیعی نفع می برند. یکی از این موجودات زنبور عسل است که به واسطه زیاده خواهی ما انسان ها زندگی شیرینش در معرض خطر قرار گرفته است.
در حیاط یا پشت بام خود کندوی زنبورعسل داشته باشید
نگهداری زنبورعسل در محیط های شهری کمک بزرگی است برای داشتن یک اکوسیستم طبیعی شهری. هر چند نگه داری زنبور عسل نیاز به مهارت و آموزش دارد ولی می تواند به عنوان یک سرگرمی شیرین برای افرادی که وقت کافی دارند محسوب شود. و در عین حال شیرینی برداشت عسل نیز به همراه داشته باشد.
